Vlees als duurzame optie

Mijn zoon van 13 moest voor biologie een duurzaamheidstest doen. Hoe meer punten, hoe groter zijn voetafdruk, hoe minder duurzaam. Onder de 20 punten was TOP, onder de 40 punten OK, aldus de test. Hij was nogal verontwaardigd over het feit dat vlees eten bij iedere warme maaltijd 28 punten opleverde. “Dat hóeft helemaal niet slecht te zijn! Volgens de test is er 1,8 hectare per persoon beschikbaar. Nou, moet je eens kijken, als je op een stukje daarvan groente verbouwt en er verder schapen laat grazen. Dat eet ik in een jaar niet op, hoor!” En hij heeft gelijk. Aan minder dan een halve hectare grond per persoon heb je genoeg om zoveel vlees te eten als je op kunt.

Een tijd geleden raakte ik ervan overtuigd dat vee kan helpen humus op te bouwen, CO2 vast te leggen, het bodemleven te stimuleren en de waterbufferende capaciteit van land te verhogen. De laatste tijd begon ik mij steeds meer af te vragen hoeveel vee je eigenlijk op een regeneratieve manier kunt houden per hectare land. Het antwoord op die vraag vond ik niet gemakkelijk. Ik ging bij een aantal boeren op bezoek, maar niemand werkte zoals ik voor ogen had: meerdere diersoorten, twee keer per dag nieuw gras, zo min mogelijk op stal in de winter. En ik vond geen enkel bedrijf dat grasgevoerd werkte met jongvee voor vlees.

Foto van PureGraze.com

Veel mensen zien jongvee over het hoofd. Om een koe te kunnen melken, moet ze ieder jaar een kalf baren. Die kalveren gaan uiteraard niet allemaal óók melk leveren. Als een koe gemiddeld zes jaar mee gaat, heb je om de zes jaar een vervanger nodig, en houd je dus vijf kalfjes ‘over’. Sowieso kun je verwachten dat minstens de helft stierkalfjes zijn. Die kalveren worden in het huidige systeem op stal gehouden en gevoerd met gras, snijmaïs en graan. Als de boer ervoor zorgt dat de pens goed blijft werken, levert dat een prima product op. Misschien wat minder smaakvol dan vlees van kruidenrijk land, de vetzuurverhouding is in elk geval gunstiger dan bijvoorbeeld in kip.

Voor de bodem is die manier van werken minder gunstig. Maïsteelt is behoorlijk desastreus voor het bodemleven. Omdat maïs van nature in Nederland niet kan groeien, het is een tropische plant, zijn veel middelen nodig die het bodemleven om zeep helpen. Of al lang geleden om zeep geholpen hebben. Maar ook het uitrijden van drijfmest die geproduceerd wordt door dieren die op stal staan heeft niet bepaald een gunstige uitwerking. Een gevolg van een gebrek aan bodemleven is dat er geen CO2 vastgelegd kan worden en er geen humus opgebouwd wordt. Het gevolg daarvan is dat het land in tijden van regen erg nat is, en in tijden van droogte uitdroogt. En dat je uiteindelijk met onbruikbare grond kunt komen te zitten. Die cyclus is volledig anders als je werkt met vee dat je maximaal 3 dagen op hetzelfde stuk gras laat staan.

Dit stuk theorie is goed terug te vinden op internet, al merkte ik bij mijn bedrijfsbezoeken dat het zeker geen common knowledge is. De vraag hoeveel vee je per hectare kunt houden, kon ik veel lastiger terugvinden. Die vraag is ook veel minder prangend in gebieden waar de grond goedkoper is dan in Nederland. Zoals in Zweden waar Richard Perkins zijn bedrijf heeft, in Missouri in de VS waar Greg Judy werkt, of in Ierland. Informatie uit Nederland kon ik eigenlijk niet vinden, maar is wel essentieel. Als je land zou willen pachten, zou dat al snel €1.000 per hectare per jaar kosten. Als de opbrengsten dan €1.100 per jaar zijn, kan het dus alleen als hobby, nooit bedrijfsmatig.

Zo’n vijf jaar geleden stelde ik Ado Bloemendal van Pure Graze dezelfde vraag voor zijn presentatie tijdens mijn inauguratie als lector: “Wat levert een grasgevoerd systeem op?”. Ado beantwoordde die vraag niet echt tijdens zijn lezing. Gefrustreerd door mijn geschatte winst van €100 per hectare per jaar nam ik opnieuw contact op Ado, die mijn wereld in één klap een stuk zonniger maakte. Mijn schatting was gebaseerd op 1 GVE (grootvee eenheid) per hectare. Ik vermoedde dat we wel naar 1,25 zouden moeten kunnen als we runderen en schapen zouden houden, maar was daar niet zeker van, met name omdat we hier op zandgrond zitten met op zich nog wel een mooie laag zwarte aarde daarboven. Maar dan nog, 25% erbij en je kunt er nog lang niet bedrijfsmatig van op aan.

Ado Bloemendal kwam echter met heel andere schattingen, gebaseerd op veel praktijkervaring. Hij rekent met 3 GVE per hectare met één diersoort (rund), en nog een beetje hoger met een tweede diersoort erbij. En dan wordt het ineens wel héél aantrekkelijk. Dan kun je al op 20 hectare genoeg verdienen om een gezin te onderhouden. Ado rekende mij voor dat je met een vleesprijs van €4,50 per kilo geslacht gewicht op een winst van zo’n €4.000 per hectare uitkomt in plaats van op mijn schamele €100. Nu was de vleesprijs in 2020 veel lager, zo’n €2,50, waardoor mijn buurboer 1,6 miljoen verlies leed. “Gelukkig” kan dit verlies verdeeld worden over 3 gezinnen. Een kleine rekensom leerde mij dat hij geen verlies geleden zou hebben als hij gewerkt had met het systeem van Pure Graze. In plaats daarvan zou hij €650.000 winst gemaakt hebben. Met vijf mensen op de loonlijst, en feitelijk minimaal 11 medewerkers, is dat niet per se een vetpot, maar altijd beter dan de 1,6 miljoen verlies over 2020.

Foto van PureGraze.com

Verbaasd stel ik mij nu de vraag: Waarom werken boeren dan niet op die manier? Waarom zitten ze in voorjaar en najaar dag en nacht op de trekker om te ploegen, te zaaien en te oogsten, terwijl ze ook het hele jaar door 2x per dag hun vee kunnen groeten terwijl ze ze een nieuw stuk gras geven? Waarom gebruiken ze met pijn in hun hart duur betaalde middelen? Waarom?

Maar ook: waarom leert mijn zoon dat vlees eten onduurzaam is? Een systeem met 5 pinken per hectare levert minimaal 1.000 kg vlees per jaar. Stel dat je alleen nog maar vlees zou willen eten, en een kilo per dag op kunt, dan heb je aan minder dan een halve hectare land per persoon al meer dan genoeg! En dat ook nog terwijl je CO2 op kunt slaan, het bodemleven en de waterhuishouding kan verbeteren. Om over een enorme verbetering van het dierenwelzijn en het boerenwelzijn nog maar niet te spreken.

Advertisement